دانشمندان موفق به کشف ویژگی بینظیر در ماهی بزرگ و رنگارنگی به نام اوپا شدهاند و به دلیل توانایی تنظیم دمای کل بدنش آن را به عنوان اولین ماهی خونگرم جهان معرفی کردهاند.
براساس گزارش BBC، این ماهی که اوپا نامیده میشود میتواند گرمای داخلی بدنش را به واسطه به هم زدن مداوم بالههای شکمی خود که لایهای غنی از چربی دارند، تامین کرده و از این حرارت برای گرم نگه داشتن قلب، مغز و دیگر اندامهای بدنش در حین شنا در اعماق چند صد متری استفاده کند.
دیگر ماهیها مانند ماهیهای تن و برخی از کوسهها از توانایی گرم کردن بخشهایی خاص از بدنشان و بهبود عملکرد آن اندامها در زمانهایی خاص برخوردارند،اما ین توانایی تمامی اندامهای بدن آنها را پوشش نمیدهد.
پستانداران و پرندگان از گذشته تا کنون به عنوان تنها گونههای خونگرم ساکن سیاره زمین شناخته شدهاند که میتوانند دمای بدن خود را به صورت مداوم گرمتر از محیط بیرون نگهدارند. تقریبا تمامی ماهیها و خزندگان خونسرد هستند و از روند متابولیسم کندتری برخوردار بوده و حرارت بدن خود را از محیط اطراف تامین میکنند.
ماهیهایی مانند ماهی تن از گرمایش منطقهای برخورداراند و میتوانند در زمان تعقیب طعمه به منظور افزودن به سرعت شنا حرارت را در بخش ماهیچههای شنا افزایش دهند. اما ماهیهای اعماق دریا مانند ماهی اوپا معمولا بسیار کند و کمحرکت بوده و بیشتر از آنکه طعمههای خود را تعقیب کنند،در کمین آنها مینشینند.این موضوع نتایج مطالعه جدید را که در نشریه ساینس منتشر شده، شگفتانگیزتر میسازد.
محققان مرکز علوم آبزیان ثاوتوست میگویند تا پیش از این تصور میکردند ماهی اوپا مانند بسیاری از دیگر ماهیهای محیطهای سرد و عمیق جانداری کند و آرام است. اما از آنجایی که مشخص شده این جاندار از قابلیت گرم کردن بدن خود برخوردار است، محققان دریافتهاند اوپا شکارچی بسیار فرز و فعال است که میتواند با سرعتی بالا طعمههای خود را تعقیب کرده و به مسافتهای طولانی مهاجرت کند.
محققان دمای بخشهای مختلف بدن این ماهی را بلافاصله پس از به دام افتادن محاسبه کرده و حرارتسنجهایی را روی بدن این ماهی کارگذاشته و او را دوباره در آب رها کردند. نتایج بررسیها نشان میدهد ماهیچههای بدن این ماهی به صورت دائم پنج درجه گرمتر از محیط اطراف است، حتی زمانی که این جاندار به اعماق 50 یا 300 متری از آب میرود. منطقه سر و قلب این ماهی نیز همواره یه درجه از آبهای محیطی گرمتر هستند.
شاید این قابلیتها برای این ماهی مزیت بزرگی به شمار نروند،اما باید مهندسی حرارتی پیچیدهای پشت این سیستم حرارت رسانی باشد، آنهم برای ماهی با ابعادی چنین بزرگ. وزن گونه اوپای مورد مطالعه در این پژوهش 22 کیلوگرم تا 68 کیلوگرم تخمین زده شدهاست اما وزن گونههایی از این ماهی تا 270 کیلوگرم نیز میرسد.
اوپا به جای اینکه مانند دیگر ماهیها در بدنش نوسان ایجاد کند، با برهم زدن مداوم بالههایش خود را به جلو حرکت میدهد. این ماهیچههای بسیار فعال به واسطه لایهای ظخیم از چربی ضدآب و عایق شدهاند و وظیفه ذخیرهسازی حرارت را به عهده دارند. زمانی که خون برای جذب اکسیژن به آبششهای جاندار فرستاده میشود، میزان هدررفت گرما به واسطه شبکهای درهمپیچیده و متراکم از عروق خونی به کمترین حد ممکن میرسد.
در سطح آبششها،خون اکسیژن را جذب کرده و حرارت از دست میدهد اما زمانی که وارد این شبکه پیچیده میشود، حرارت خونی که از درون بدن ماهی به این شبکه میرسند را به خود جذب میکند، ساختاری که به گفته محققان شباهت اندکی به عملکرد رادیاتور خودروها دارد.