کلانشهر تبریز بزرگترین و مهمترین کانون اقتصاد ، تجارت ، صنعت ، جمعیت ، فرهنگ و هنر مابین تهران تا مرز ترکیه یعنی 800 کیلومتر کشور است و از هزاران سال پیش بعنوان مرکز خطه آذربایجان و هزار سال مرکز ایران زمین دروازه ورود آسیا به اروپا و بالعکس ، قفقاز و جمهوری های سابق شوروی بوده است و به زبان ساده می توان گفت که بزرگترین شهر کشور در جوار تمدن اروپایی این تبریز بزرگ و تاریخی است و از همینجاست که اولین های فرهنگ ، هنر ، صنعت و تمدن در این شهر کهن شکل گرفته و بعنوان الگوی توسعه مورد توجه شهرهای بزرگ ایران قرار گرفته است.
تبریز در دوره سلجوقیان ، تیموریان ، خوارزمشاهیان ، اتابکان ، ایلخانیان ، جلایریان ، چوپانیان ، ترکمانان (آق قویونلوها و قیه قویونلوها) و صفویان سکاندار سرزمینی ایران بوده و در دوره 157 ساله قاجار نیز نقش اول را در سیاست و اقتصاد ایفا کرده است.
متاسفانه با شکل گیری سلطنت پهلوی و اعمال تبعیض قومی ، نژادی و زبانی این خطه مورد بی مهری قرار گرفت و شکل گیری حرکتهای استقلال طلبانه و اعتراضی بویژه حکومت پیشه وری در تبریز ریشه در بی توجهی به این خطه داشت که گریز از مرکز و بی مهری شدید مسئولان کشوری بویژه در بحث بودجه و توسعه را بدنبال آورد که نمونه آن تاسیس شهرداری در باسمنج در زمان پیشه وری بود که 10 سال بعد از آن ده کرج به شهر تبدیل شد و الان کرج به مدد دلارهای نفتی و همجواری با پایتخت از همه شهرهای آذربایجان آبادتر است.
شرق تبریز که اکنون به توسعه آتی کلانشهر تبریز تبدیل می شود باسمنج را در جوار خود همچون کرج می بیند که در یکصد سال اخیر با وجود فعالیت بیش از 50 شهردار ، تنها خیابان مرکزی آن در دوره قاجار احداث شده و تاکنون خیابانی جدید و مدرن به آن افزوده نشده است و متاسفانه هنوز از دفاتر کوچک آموزش و پرورش ، ثبت و اسناد ، ثبت احوال ، تامین اجتماعی و حتی بانک مسکن خبری نیست و مردم این منطقه برای الصاق یک قطعه عکس باید به ادارات مرکز استان مراجعه کنند و کارشناسان معتقدند سیستم معیوب شهرداری بعنوان تنها نهاد شهری باسمنج که هفتاد سال سابقه دارد خود بر عقب ماندگی این شهر افزوده است و به دلیل نبود نیروهای متخصص و آزموده و دلسوز بومی شهرداری باسمنج در هفتاد سال گذشته فقط به جمع آوری زباله و رتق و فتق امور جزئی شهری پرداخته است با این حال در سالهای اخیر به دلیل دیوار به دیوار بودن با کلانشهر تبریز ، باسمنج و حومه به محل استقرار و مهاجرت دو گروه مرفه و فقیر جمعیت شهری قرار گرفته است که گروه اول را مهندسان ، پزشکان ، بازاریان ، تجار و اساتید دانشگاهها تشکیل می دهند که با خرید اراضی و باغات به ویلاسازی روی آورده اند و به دلیل خوش آب و هوا بودن منطقه تعطیلات خود را در آن سپری می کنند که اکنون هم لقمه چربی برای شهرداری و شورای شهر محسوب می شود و هر روز در شهرداری باسمنج از آنها با آغوش باز استقبال می شود ، گروه دوم تبدیل این شهر به مامن و پناهگاه خانواده های کم درآمد و مستمند شهری تبریز تبدیل شده طوری که زاغه نشینی دورادور این شهر را فرا گرفته و جمعیت 10 هزار نفری آن را به 30 هزار نفر رسانده است ، این خانواده ها که از بنیه مالی لازم برخوردار نیستند هم اکنون دهها محله زاغه نشین را تشکیل داده اند و با خرید اراضی کشاورزی در قطعات 50 تا 100 متری حتی بدون اخذ پروانه دست به ساخت غیرقانونی می زنند و نمای این شهر کوچک را نیز ناهمگون و نازیبا کرده اند ، کارشناسان دفتر فنی استانداری ، فرمانداری و شهرداری تبریز معتقدند از لحاظ کارشناسی و تولی گری و توان فنی و کنترل و نظارت و برنامه ریزی شهرداری باسمنج بسیار ناتوان است ، طوری که نبود کنترل و نظارت ساخت و سازهای غیرمجاز نمود آن است ، در سالهای اخیر هیچ پروژه قابل توجه در شهر باسمنج احداث نشده و اکنون که 16 سال از استقرار شوراها می گذرد و اگر در این سالها هر سال یک باب سرویس بهداشت عمومی ، یک پارک محلی و یا یک خیابان احداث می شد امروز مردم این شهر شاهد احداث 16 پارک ، 16 خیابان و 16 سرویس بهداشتی بودند در حالیکه در طول 16 سال گذشته هیچ پارکی در این شهر احداث نشده بلکه دو پارک احداثی اوایل انقلاب آن نیز به ساختمان شهرداری و یا معوض های تجاری اختصاص یافته است و شگفتی اینجاست که در سال جاری تبلیغات وسیع جذب سرمایه گذار و توسعه باسمنج از سوی شهرداری و شورای شهر به سوژه خنده دار درآمده و مردم در تالار وحدت دانشگاه تبریز دیدند که شهردار از تمام اعضای شورا با آوردن به روی سن لوح تقدیر داد و اعضای شورا نیز از شهردار تجلیل کردند و در مقابل هزینه های گزاف برای توسعه این شهر محروم قدمی برداشته نشد ، خوشبختانه مصوبه اخیر شورای عالی معماری و شهرسازی ایران مبنی الحاق حومه شهر باسمنج به تبریز و حذف حریم آن راه را برای ایجاد تمرکز سیستم مدیریت کلان شهری در آن میسر می کند و علاوه بر کنترل ساخت و سازها و هدایت اصولی و قانونی آنها ، اتمام بلوار جاده باسمنج و وصل آن به بلوار ورودی شهر باسمنج ، ایجاد میادین بزرگ و رمپ های اتصال به اتوبان پیامبر اعظم و ایجاد زیرساختهای تفریحی ، بهداشتی و رفاهی و انتقال بخشی از ادارات استانی به جاده باسمنج همه و همه نوید توسعه آینده منطقه را می دهد و انشاء ا... در آینده ای نه چندان دور مصوبه دوم کارگروه های تخصصی استانداری ، وزارت مسکن و شهرسازی ، وزارت کشور و شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به بار نشیند و با ایجاد و استقرار منطقه جدید شهرداری در محل کنونی شهرداری باسمنج با عنوان شهرداری جدید منطقه باسمنج تبریز ، بودجه ناچیز آن همچون سایر نواحی شهرداری تبریز به صدها میلیارد تومان افزایش یابد و بخشی از عقب ماندگی های این شهر محروم در کنار شهر برخودار تبریز بزرگ تامین و مهیا شود و کرجی دوم در جوار کلانشهر تبریز جان گیرد و زینت بخش دیار فرهنگ پرور و هنر خیز آذربایجان گردد.
محمد فرج پور باسمنجی
کارشناس رسمی دادگستری
