یکی از معیارهای مهم اقتصاد یک کشور نرخ ارز است. در این روزهایی که دلار و بالا رفتن قیمت های ارز سوژه اخبار اقتصادی است،قرار است تا در این مطلب به 5 ارز گران جهان نگاهی بندازیم:
نرخ ارز در واقع میزان پولی است که باید در ازای خرید یک واحد پولی دیگر پرداخت شود. معمولاً نرخ ارز یک کشور را نسبت به یکی از ارزهای مرجع مانند دلار و یورو و پوند و … می‌سنجند.
بسیاری از افراد گمان می‌کنند که دلار ارزشمندترین ارز در دنیا است. این در حالی است که ارزهای بسیار زیادی وجود دارند که هر کدام از آن‌ها ارزش بسیار بالاتری نسبت به دلار دارند.
عوامل سیاسی و اقتصادی زیادی هستند که بر نرخ ارز اثر می‌گذارند.
مثلاً زمانی که ارزش واحد پولی یک کشور کاهش پیدا می‌کند، در واقع قیمت سایر ارزهای مرجع در مقابل آن زیاد می‌شود.
در چنین شرایطی صادرات در آن کشور به نفع کشورهای خارجی می‌شود؛ زیرا با مبالغ پایین‌تری می‌تواند اجناس و کالاهای بیشتری خریداری کنند. در مقابل واردات کالا برای آن کشور دیگر سودآور نیست؛ زیرا با افزایش نرخ سایر ارزها امکان واردات کالایی کمتر از آنچه در قبل وارد می‌کردند وجود دارد که به‌صرفه نیست.
در مقابل هر چه نرخ ارز یک کشور افزایش پیدا کند به‌مرور قیمت کالاهایی که وارد می‌شوند نسبت به قبل ارزان‌تر می‌شود می‌تواند قدرت خرید را بالابرده و اثر قابل‌توجهی بر اقتصاد بگذارد.
به صورت کلی اهمیت به نرخ ارز در دنیا بسیار مهم است. کشورهایی که قیمت ارز بالاتری نسبت به دلار دارند، توانسته اند سرمایه‌گذاران زیادی را به سمت خود جذب کنند. در نتیجه رشد اقتصادی و جنب و جوش در فعالیت‌های مختلف بیشتر می‌شود.
اما 5 ارز گران جهان کدامند؟
1. دینار کویت (KWD)
دینار کویت که با علامت اختصاری KWD نمایش داده می‌شود، در حال حاضر باارزش‌ترین واحد پولی موجود در جهان است. دینار کویت اولین بار سال 1961 رونمایی شد و مورد استفاده قرار گرفت.
هر دینار کویت معادل 3.33 دلار آمریکاست. در واقع این بدان معنی است که ارزش پول ملی کویت بیش از 3 برابر دلار است.
یکی از دلایلی که دینار کویت در مدت کمی تبدیل به باارزش‌ترین ارز موجود در جهان شد، وجود ذخایر نفتی در کشور کویت است که به‌طور قابل توجهی بر اقتصاد و صادرات این کشور تأثیر گذاشته است.
چراکه حدود نیمی از تولیدات ناخالص این کشور مربوط به صنعت نفت آن است و 95 درصد از درآمد حاصل از صادرات را تشکیل می‌دهد.
همچنین این کشور از سال 2007 ارزش‌گذاری این ارز بر مبنای دلار را کنار گذاشت.
از دیگر دلایل ارزش بالای این واحد پولی می‌توان به این نکته اشاره کرد که کشور کویت یک کشور بدون مالیات است و همچنین سیستم بانکی توسعه‌یافته آن موجب ثبات نرخ ارز در این کشور می‌شود.
در سال 1990 در دوره جنگ‌های منطقه خلیج‌فارس تعدادی از اسکناس‌هایی که در سال 1986 چاپ‌شده بود، از بانک مرکزی کویت به سرقت رفت. کشور کویت ملزم به چاپ سری جدید اسکناس با طرح‌های جدید و جمع‌آوری اسکناس‌های قدیمی شد. در زیر نمونه‌ای از اسکناس 1 دیناری کویت را مشاهده می‌کنید.
توجه دقیق به سیاست‌گذاری‌های پولی کشور کویت برای رسیدن به این ارزش پول بسیار مهم و حیاتی است. در واقع کویت توانسته با فاصله بسیار زیاد نسبت به دلار و دیگر ارزهای مهم جهانی، در صدر لیست ارزهای با ارزش جهان قرار بگیرد.
توانایی کشوری کوچک همانند کویت برای رسیدن به این جایگاه باید به صورت دقیق‌تری مورد مطالعه قرار گیرد. الگو قراردادن سیستم مالی کویت برای بسیاری از کشورها، به ویژه کشورهایی که به منابع نفتی دسترسی دارند، گزینه‌ای برای رشد ارزش پول ملی است.
در چنین شرایطی، مشخص است که تولید کالا در کشور کویت شاید آنقدرها به‌صرفه نباشد. در واقع بسیاری از کالاهایی که بر مبنای دلار قیمت‌گذاری شده اند، با یک سوم ارزش واقعی در کویت قابل معامله هستند.
به همین علت است که انگیزه‌های تولید اجناس مختلف در کویت کاهش پیدا کرده است. هرچند توصیه‌هایی از طرف کارشناسان این کشور برای توجه بیشتر به تولید نیز وجود دارد و همین موضوع باعث شده تا تولید همچنان رونق خوبی در کویت داشته باشد.
2. دینار بحرین (BHD)
دینار بحرین بعد از کویت دومین واحد پولی باارزش در جهان است. هر دینار بحرین معادل 2.65 دلار آمریکاست و از سال 1965 مورد استفاده قرار گرفت.
تا قبل از آن، از روپیه برای مبادلات در کشورهای حوزه خلیج‌فارس استفاده می‌کردند و پس‌ازآن به ازای هر 10 روپیه 1 دینار را استفاده می‌کردند.
اسکناس‌های دینار در بحرین به 0.5 دینار، 1، 5، 10 و 20 دینار تقسیم می‌شوند. از دلایل ارزش این واحد پولی وجود ذخایر نفتی و فرصت‌های شغلی در این منطقه است.
همچنین اقتصاد این کشور وابسته به بانکداری و صنایع ساخت کشتی و همچنین بنادر مجهز صنعتی است.
بحرین همچنین در صنعت آلومینیوم نیز اولین رتبه در خاورمیانه و پنجمین رتبه در جهان را دارد. طبق آمارهای موجود 60 درصد از درآمد کشور بحرین از نفت و حدود 30 درصد آن مربوط به تولید ناخالص داخلی است. در زیر نمونه‌ای از اسکناس 20 دیناری را مشاهده می‌کنید.
بحرین نیز به عنوان کشوری کوچک که زمانی به عنوان قسمتی از خاک ایران شناخته می‌شده است، توانسته با تکیه بر برخی ویژگی‌های خاص، ارش پول خود را در حد بالایی قرار دهد. هرچند بیشترین تکیه کشور بحرین تکیه بر فروش نفت است؛ با این حال توجه به ساختارهای اقتصادی نیز نقش مهمی در این مهم داشته است.
در نتیجه کشورهای مختلف منطقه می‌توانند با استفاده از مطالعات گسترده در زمینه وضعیت اقتصادی بحرین به نتایج خوبی برسند. هرچند بحرین در سال‌های اخیر با بحران‌های سیاسی زیادی مواجه بوده و پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آتی ارزش پول این کشور به شدت افت پیدا کند.
3. ریال عمان (OMR)
سومین واحد پولی با ارزش جهان ریال عمان است. هر یک ریال عمان برابر با 2.60 دلار آمریکاست. از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر ارزش این ارز، ذخایر فراوان نفت در این کشور نام برده می‌شود.
جالب است که بدانید تا قبل از استفاده از ریال عمان و پیش از سال 1940 واحدهای مورداستفاده در این کشور روپیه هند و ماریا ترزا بودند که از آن‌ها روپیه هند تا سال 1959 و پس از پیدایش ریال نیز همچنان مورد استفاده قرار می‌گرفت.
ریال عمان همچنین به واحدهای کوچک‌تری به نام بایسه تقسیم می‌شود که سکه‌های 5، 10، 25 و 50 بایسه‌ای به‌عنوان واحدهای بسیار کوچک و اسکناس‌های 100 و 500 بایسه‌ای به‌عنوان واحدهای کمی بزرگ‌تر در این کشور رایج هستند.
اسکناس‌های ریالی هم شامل 1، 5، 10، 20 و 50 ریالی هستند. در زیر یک نمونه اسکناس ریال را مشاهده می‌کنید که در واقع نصف یک ریال یا همان 500 بایسه است.
یکی از دلایل ارزش ارز عمان از نظر کارشناسان، ثبات سیاسی این کشور است. عمان تلاش کرده در سال‌های اخیر به ویژه در زمان سلطنت سلطان قابوس، رابطه خوبی با کشورهای اطراف داشته باشد. همین موضوع باعث شده تا ارزش پول ملی این کشور در رده مناسبی قرار گیرد.
جدا بودن از نزاع‌های منطقه‌ای و ایفای نقش واسط بین کشورهای مختلف توسط شخص سلطان قابوس، کمک کرده تا این کشور از نظر ثبات اقتصادی موفق عمل کند. به نظر می‌رسد این سیاست‌ها همچنان و تا حضور سلطان قابوس بر مسند خلافت ادامه داشته باشد.
البته مشخص است که موقعیت عمان در دریای عمان نیز از دلایلی است که باعث شده تا ثبات اقتصادی و عوامل مختلف دیگر در این کشور ایجاد شود. در هر صورت ما با سومین کشور با ارز ارزشمند مواجه هستیم؛ هرچند کمتر در دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
4. دینار اردن (JOD)
دینار اردن به‌عنوان چهارمین واحد پولی باارزش جهان شناخته می‌شود. هر دینار این کشور معادل 1.41 دلار آمریکاست.
واحدهای کوچک‌تر دینار اردن 10 درهم و 100 قرش و 1000 فلس هستند.
جالب است بدانید که با ایجاد تورم شدید در بین سال‌های 1970 تا 1980 در اسرائیل، دینار اردن با ثبات مواجه شد.
از لحاظ اقتصادی کشور اردن کشوری با منابع محدود است و مانند کشورهای ذکرشده در بالا نیست که سرشار از منابع غنی نفت و گاز باشد.
این کشور همچنین با مشکلاتی از جمله کمبود آب همراه است و برای تأمین بخشی از انرژی خود وابسته به کشورهای خارجی است. به‌طوری‌که از سال 2003 نفت مورد نیاز برای اردن توسط کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس تأمین می‌شد.
در زیر نمونه‌ای از اسکناس 10 دیناری را مشاهده می‌کنید.
این چهارمین ارز ارزشمند دنیا است که باز هم مربوط به کشورهای عربی خاورمیانه است. البته تفاوت عمده این کشور نسبت به 3 کشور دیگر، عدم اتکا به نفت کشور اردن است.
در واقع شرایط خاص اردن از نظر برخی پارامترهای اقتصادی است که باعث شده ارز این کشور در لیست 5 ارز ارزشمند دنیا قرار گیرد. بررسی نظام حکومت پادشاهی اردن و الگوبرداری از آن برای نظام‌های دموکراتیک می‌تواند کمک کننده باشد.
هرچند کمک‌های مداوم کشورهای بزرگی چون آمریکا و شورای همکاری خلیج فارس به اردن نیز یکی از دلایل ثبات اقتصادی در این کشور بوده است.
5. پوند انگلیس (GBP)
پنجمین واحد پولی باارزش در جهان پوند انگلیس است که برخلاف 4 مورد بالا که خیلی شناخته‌شده نیستند، این واحد پولی در تمام نقاط جهان شناخته‌شده است.
حتی برخی از افراد با توجه به عدم شناخت ارزهای چهارگانه بالا، بر این باور هستند که پوند باارزش‌ترین واحد پولی در سراسر دنیاست.
اما از لحاظ قدمت می‌توان گفت که پوند از قدیمی‌ترین واحدهای موجود در جهان به شمار می‌رود که تا به امروز جایگزینی برای آن پیدا نشده است. هر پوند انگلیس معادل 1.39 دلار آمریکاست و واحدهای کوچک‌تر آن نیز به پنی معروف هستند. هر پنی معادل 0.01 پوند است یعنی 100 پنی می‌شود یک پوند.
از دلایل مهم باارزش بودن واحد پولی انگلیس این است که حدود 76 درصد زمین‌های این کشور زیر کشت هستند و محصولات مهم کشاورزی مانند گندم و جو، گوجه‌فرنگی، نیشکر و سیب‌زمینی جز تولیدات این زمین‌ها به شمار می‌روند.
در این کشور دام‌پروری نیز رونق دارد و چراگاه‌هایی برای دام‌هایی مانند گاو و گوسفند و خوک وجود دارد. صادرات این کشور بر پایه تولید گوشت و لبنیات و ماشین‌آلات صنعتی و غلات و … است.
در زیر نمونه‌ای از اسکناس پنج پوندی را مشاهده می‌کنید.
ذخایر طلای بسیار زیاد و نظام حاکم بر انگلستان که از قدرتمندترین، باسابقه‌ترین و باثبات‌ترین نظام‌های حکومتی دنیا است، از دلایلی است که این ارز را در لیست 5 ارز برتر دنیا قرار داده است.
انگلستان به عنوان مقتدرترین کشور در لیست حاضر شناخته می‌شود. ارزش بالای ارز بریتانیا نه به واسطه ذخایر نفت یا حمایت‌های مختلف، بلکه بر پایه سال‌ها تلاش ایجاد شده است.
پوند در کشورهای مختلفی کاربرد دارد که پوند استرلینگ، پوند مختص کشور انگلستان است.
یکی از نکات جالب توجه در مورد کشورهایی که ارز آن‌ها در لیست 5 ارز برتر دنیا قرار گرفته است، سیستم حکومتی آن‌ها است.
سیستم حکومت پادشاهی در هر 5 کشور حکمفرماست. همچنین ثبات در عدم تغییر خاص در حکومت در قرن‌های گذشته از جمله نکات مشترک بین این کشورها است.
بعد از ارزهای ذکرشده در بالا، یورو اتحادیه اروپا (EUR)، دلار کایمن (KYD)، فرانک سوئیس (CHF)، دلار آمریکا (USD) و دلار استرالیا (AUD) به ترتیب بیشترین ارزش را در میان ارزهای مرسوم در جهان دارند. البته این رتبه‌ها ممکن است تغییر پیدا کند.
