کاوش باستان‌شناسی در محوطه باستانی پاسارگاد به کشف تراشه‌های زائد حاصل از ساخت مکعبهای سنگی زندان سلیمان، سفال شاخص هخامنشی و نیز سرپیکان سه پره مفرغی از همان دوره منتهی شد.
علی موسوی سرپرست کاوش در محوطه باستانی پاسارگاد با اعلام این خبر گفت: کاوشهای گسترده باستان‌شناسی در محوطه باستانی پاسارگاد پس از گذشت بیش از پنجاه سال از سر گرفته شد.
او افزود: طرح جامع کاوشهای باستان‌شناسی در محوطه پاسارگاد با هدف مطالعۀ فراگیر آثار باستانی از دوران پیش از تاریخ تا سده‌های هفتم و هشتم هجری به مدت پنج سال پیش‌بینی شده است.
به گفته این باستان‌شناس، فصل نخست فعالیتها در محدودۀ ویرانه‌های برج سنگی معروف به زندان سلیمان با هدف روشن کردن ابهامات دربارۀ ماهیت و کاربرد آن در دورۀ هخامنشی انجام شد.
موسوی اظهار داشت: بنای معروف به زندان سلیمان شامل بقایای دیواری به بلندی 14 متر در شمال محدوده کاخها واقع شده است.
او تصریح کرد: این دیوار در اصل باقی مانده یک برج سنگی چهار ضلعی مسقف بوده که بر اثر استفاده از سنگهای آن در ساخت بناهای متاخر به این شکل درآمده است.
موسوی تأکید کرد: مقایسه این برج سنگی با بنای مشابه دیگری موسوم به کعبه زرتشت در نقش رستم نشان داده که هردو این ساختمانها بسیار شبیه به هم بوده و شاید کاربرد یکسانی نیز داشته‌اند هرچند که هنوز کاربرد دقیق آنها نا معلوم است.
این باستان‌شناس افزود: بنا به سنگ نبشته شاپور اول ساسانی، برج سنگی کعبه زرتشت دژنبشت نامیده شده که شاید به محل نگهداری اوستای مقدس اشاره داشته است.
او با اشاره به این نکته که این کاربری برای بنا در دوره هخامنشی قطعی نیست، تصریح کرد: غیر از فرض یاد شده کاربری آرامگاهی و نیز معبد برای این بنا پیشنهاد شده است.
موسوی اظهار داشت: به منظور یافتن پاسخی درخور، به منظور شناسایی هویت واقعی بنا، گروه باستان‌شناسی حاضر تصمیم گرفت تا تپۀ کوتاهی که در جنوب شرق بنای زندان واقع است را کاوش کند.
وی گفت: پیوند این پشته با برج سنگی به وضوح در نقشه اولیه محوطه و تصاویر قدیمی هوایی دیده می‌شود.
او با بیان اینکه بررسیهای ژئو فیزیک سالهای اخیر در حوالی بنا از احتمال وجود ساختمانی به شکل دروازه شواهدی به دست داد، افزود: اما پی‌بردن به آثار معماری نهفته و چگونگی ارتباط بنا با تپۀ جنوبی بدون انجام کاوش ممکن نبود.
موسوی کاوش محدوده برج سنگی را از اهداف اصلی برنامه طرح جامع باستان‌شناسی پاسارگاد اعلام کرد که قریب به یقین در مجموعه بزرگتری قرار داشته و به محدوده چهارباغ متصل بوده است.
او گفت: کاوشها در این فصل به نتایج غیر‌مترقبه‌ای از جمله کشف آثار معماری متفاوتی با بناهای شناخته شدۀ هخامنشی در محوطه منتهی شد.
به گفته این باستان‌شناس، کاوش در مرکز و دامنۀ شمالی تپه آثار معماری منظمی با نقشه متقارن به دست داد.
موسوی با اشاره به اینکه دیوارها همگی از گل کوبیده یا چینه ساخته شده و دارای زوایای راست گوشه هستند، اظهار داشت: این دیوارها فضاهای مستطیل شکلی را ایجاد می‌کنند که شبیه دالانهای دراز انباری است و درون این فضاهای معماری در دو مرحله با سنگ پرشده‌اند.
وی با بیان اینکه با ایجاد یک گمانه پیشرو در مرکز تپه مشخص شد که دیوارهای چینه‌ای روی یک شالوده مستحکم ساخته شده، افزود: این شالوده عبارت است از خرده سنگ و خاک ماسه‌دار که به ضخامت 3 متر در زیر بنا انباشته و کوبیده شده است.
او تصریح کرد: یافته‌های کاوش در این فصل شامل تراشه‌های زائد حاصل از ساخت مکعبهای سنگی زندان سلیمان، سفال شاخص هخامنشی و نیز سرپیکان سه‌پره مفرغی از همان دوره است.
به گفته موسوی، این بقایا در نهشته‌های کاوش شده در این تپه به خوبی نشان از قدمت آثار کشف شده به دوره هخامنشی دارد.
این باستان‌شناس اظهار داشت: تفسیر و شناخت دقیق ماهیت آثار یاد شده در این مرحله هنوز زود است اما نقشه کنونی مجموعه با بخشهایی از تخت جمشید و حتی با آثار معماری خشتی محوطه‌هایی چون گودین تپه قابل مقایسه است.
موسوی اظهار امیدواری کرد که در فصل بعدی پلان کل مجموعه و چگونگی ارتباط آن با برج سنگی مشخص شود.
به گفته او، محوطۀ باستانی پاسارگاد نخستین و کهنترین سکونتگاه سلطنتی سلسله هخامنشی در فارس است که تاریخ بنیان آن به دورۀ فرمانروایی کوروش بزرگ در قرن ششم پیش از میلاد می‌رسد.
وی افزود: محوطه میراث جهانی پاسارگاد در محلی به نام دشت مرغاب در 130 کیلومتری شمال شیراز، نزدیک به سرحدات شمالی استان فارس واقع شده است.
به گفته این باستان‌شناس، در مجموع بیش از پنجاه اثر تاریخی در محوطه میراث جهانی پاسارگاد و پیرامون آن قرار دارد که شامل بقایای سکونتگاههای پیش از تاریخی تا استقرارگاههای اسلامی در سده‌های ششم و هفتم هجری است.
کاوش باستان‌شناسی در محوطه پاسارگاد با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، برنامه‌ریزی و هدایت پژوهشکده باستان‌شناسی، همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس و پشتیبانی پایگاه میراث جهانی پاسارگاد انجام شد.
