□احیای مسجد تاریخی ۶۰۰ ساله امین آباد از سوی یک خیر ستودنی است.
●نقش آفرینی هنرمندان مرمت کار و تذهیب کار اصفهانی و تبریزی در تجدید بنای این مسجد تاریخی
مطالعات تاریخی و شکل گیری شهرهای در نقاط مختلف جهان نشان می‌دهد در ازمنه قدیم شکل گیری مراکز جمعیتی در جوار رودخانه ها بوده است تا دسترسی انسان و احشام و موجودات خانگی به آب آشامیدنی و انتقال آب به درون خانه ها برای رفع ضروریات زندگی آسان باشد.باسمنج نیز در هزار سال گذشته مستثنی از این قاعده نبوده است.یکی از قدیمترین محلات شهر کنونی باسمنج در طول غربی رودخانه باسمنج چای گذشته که امروزه به لیقوان چای و مهران چای و میدان چای نیز از آن نام می‌برند قرار داشته است. یکی از نشانه های این تمدن مسجد تاریخی چوبی و گلی در کنار این رودخانه ورودی قبلی کندرود و قبرستان تاریخی آن که تخریب و تاسیسات ورزشی و آموزشی معاصر در آن احداث شده بوده است.بقایای آسیاب های آبی و قنات های خشک شده آن نیز در امین آباد حکایت های شنیدنی دارد..
بنا به پژوهش زنده یاد دکتر سیروس خیری، باستان شناس دانشگاه هنر اسلامی تبریز، بنای این مسجد چوبی که در سال ۱۳۵۳شمسی توسط شادروان آیت الله محمود شتربانی مرمت و باز سازی شده بود به دوره آق قوینلو و قره قویونلو می رسد که در جوار رود خانه باسمنج چای و قنات منتهی به آن و مشرف به جاده ابریشم احداث شده و میدان این مسجد محل اتراق کاروانیان جاده ابریشم و خود مسجد نیز یکی از مراکز اقامه نماز مسلمانان کاروان های هند و کوش بوده است.
در دوره قاجار نیز آسیاب های آبی اطراف این مسجد محل تهیه آرد لشکر عباس میر زا در جنگ با روسیه بوده است. سخنرانی عباس میرزا در جمع جنگجویان مناطق دامنه های سهند و تهییج آنها برای پیوستن به لشکر ایران در مبارز با تجاوز گری های روس در همین محله تاریخی صورت گرفته و روس ها در اشغال تبریز آسیاب های آبی جوار این مسجد را به بهانه ارسال آرد و آذوقه به لشکر ایران با خاک یکسان کردند.
این محله از مناطق آباد بوده و چند بار از طریق قشون های روسیه و عثمانی در قرون گذشته اشغال شده است. مسجد تاریخی امین اباد باسمنج که بعد از انقلاب به نام امام حسن نامگذاری شد در ۷۱۰ متر مربع زیر بنا در دو طبقه در بقایای مسجد تاریخی ۶۰۰ ساله احداث شده و هنرمندان تبریزی و اصفهانی در مدت یکسال در معماری و نقاشی خطوط و سقف آن ماهرانه کار کرده اند و آجر چینی میراثی و تکمیل نهایی آن سه سال طول کشیده است. و《 حاج قادر حسن بابایی》 خیر نیکوکار و دوستدار میراث فرهنگی تمام هزینه های میلیاردی آنرا تقبل و پرداخت کرده است که جای قدردانی دارد.و امروز به محل آبرومندانه برای بازدید گردشگران و اقامه نماز های یومیه مؤمنان در آمده است.
در برخی کوچه های این محله می‌توان حال هوای باسمنج قدیم را در آن احساس کرد.
نوشته شده توسط:دکتر محمد فرج پور باسمنجی
