■استاد منصور دانشور درتوسعه هنر موسیقایی نزدیک به نیم قرن معاصر آذربایجان سهامدار است.
در مراسمی با حضور جمعی از موسیقدانان و آهنگ سازان و اهل فرهنگ و هنر و اهالی سینما و تلویزیون و ادبا و اساتید دانشگاه رونمایی از ۲ کتاب ارزشمند تالیفی استاد منصور دانشور انجام شد.در مراسمی که در سینما ۲۹ بهمن تبریز ترتیب یافته بود دکتر ابراهیم اقبال استاد شعر و ادب دانشگاه تبریز از تلاشهای شبانه روزی استاد منصور دانشور در تالیف،تصنیف ،آموزش و تربیت هنر آموزان موسیقی در تبریز قدردانی کرد و گفت:مسئولیت پذیری و عشق ارائه تالیفات و اندوخته های ارزشمند هنری به نسل نوجوان ،ابداع برخی سازهای موسیقیایی با الهام از مکتب موسیقیایی ادوار گذشته و همچنین اجرای کنسرتها در داخل و خارج کشور استاد منصور دانشور را چهره ای ماندگار در هنر این مرز و بوم ساخته است و اهالی فرهنگ و هنر قدردان خدمات این فرزند نازنین و هنرمند تبریز هستند.در این مراسم که استاد عباس عابدین زاده پیشکسوت موسیقی و استاد حسن کرمانی، استاد رضا زاد، استاد انجمن، استاد بهمن پورباقری، استاد رضا محمودی، استاد جواد کریم نژاد موسیقدان و ادیب و مدیر انتشارات ریتم ، دکتر محمد فرجپور باسمنجی از خانه توسعه آذربابجان نیز حضور داشتند. اجرای هنرجویان در رشته های سنتور و پیانو که همگی از دانش آموختگان مکتب استاد دانشور و آموزشگاه موسیقی بتهوون تبریز بودند موجب تشویق اهل هنر و حاضران شد.هنرجویان نوجوان و جویای نام آقایان امیر رضا نجاتی ،علی کریمی،نیما مهربانی،آیهان محمودی، آیهان رفیعی، خانم ها یاسمین آویشن،زهرا هاشمی،آیسان عبدالهیان ،مهلا نجاتی، و رها زارعی با ابتکار و نو آوری به نوازندگی پیانو و سنتور پرداختند و در پایان این مراسم رونمایی ۲ جلد کتاب تالیفی و تصنیفی استاد منصور دانشور انجام شد.کتاب «اووح اووج خاطره» حاصل تجربهی نیمقرن و نگاه مستقل یک آهنگساز، آوازخوان، نوازنده و هنرمند صاحبسبک است؛ تجربهای که فقط در عرصهی موسیقی، بلکه در تمام لایههای زیباشناسی، اندیشهی هنری و پیوند با سنتهای فرهنگی آذربایجان و ایران تنیده شده است. این مجموعه نهفقط گردآوریای از قطعات آوازی، بلکه بازتابی از خاطرات، درونیات و گفتوگوی ذهن آهنگساز با فرهنگ و زبان موسیقی است؛ مردِ مردِ خاطره که صدای گذشته، حال و آیندهی زیسته را به زبان موسیقی بازگو میکند.
قطعات این کتاب برای پیانو، آواز و شعر تنظیم شدهاند و بهلحاظ ساختار، نوعی «رسیتال پیانو و آواز» را شکل میدهند. در آن، پیانو و آواز دو نقش مستقل و همعرض دارند. در اینجا آوازخوان نهتنها راوی شعر، بلکه شخصیت مرکزی درام موسیقایی است؛ صدایی که با اتکا بر آواز، احساس و بیان، تجربهی زیستی انسان معاصر را روایت میکند. پیانو نیز نه صرفاً بهعنوان همراهیکنندهی منفعل، بلکه بهمنزلهی بازیگری در گفتوگوی موسیقایی، در شکلدادن به فضا، ریتم، حرکت و حس نقشآفرینی میکند. این رابطهی متقابل میان شعر، صدا و ساز، یکی از ویژگیهای بنیادین این مجموعه است که آن را از قالبهای معمول ترانه یا تصنیف فراتر میبرد و به تجربهای آواز–دراماتیک بدل میسازد.
در این آثار، ترکیب ساختارهای ملودیک و هارمونیک برگرفته از موسیقی کلاسیک غرب با مدها و گامهای موسیقی سنتی ایرانی و آذربایجانی، زبانی موسیقایی پدید آورده است که همزمان هم شخصی و نوآورانه است و هم ریشهدار و بومی. در آکومپانیمانهای این قطعات، پیانو گاه از شیوههای هارمونی کلاسیک تبعیت میکند و گاه بهسبکی آزاد و خلاق، در تعامل با ریتمهای بومی و ملودیهای مقاممحور، فضایی تازه میآفریند. بهرهگیری از ریتمهای رقصهای محلی آذربایجانی، چه در فرم و چه در حس، به قطعات نوعی حرکت و حیات میبخشد که حاصل آن، نهتنها از زمین، بلکه از فرازهای ذهنی و روحی نیز الهام میگیرد.
از منظر شکل و معنا، این آثار را میتوان فرمهایی آزاد یا نزدیک به کانتاتا دانست؛ نه تصنیفهایی که صرفاً بر اساس شعر در خدمت ملودی باشند، بلکه آثاری که در آنها شعر در خدمت بیان احساسیِ دراماتیک قرار میگیرد و موسیقی به آن جان و شکل میبخشد. در این مجموعه، همانگونه که رابطهی میان کلام و موسیقی وجود دارد، تفاوتی اساسی نیز دیده میشود: در ترانه، آهنگساز از دل یک فکر موسیقایی مستقل، مسیر شکلگیری شعر را هدایت میکند؛ در حالیکه در تصنیف، نقطهی آغاز، ایدهی شعری است و موسیقی در پاسخ به آن پدید میآید. این تفاوت بنیادین، در آثار این مجموعه نیز بازتاب یافته است؛ جایی که برخی قطعات با محوریت شعر آغاز شدهاند و برخی دیگر از دل تمهای مستقل، به شعر رسیدهاند.
نگاه آهنگساز در این کتاب، نگاهی پژوهشگرانه و خلاق است؛ نگاهی که هم به میراث موسیقایی سرزمین خود وفادار است و هم در پی گشودن مرزهای تازه برای بیان فردی. از این منظر، کتاب «اووح اووج خاطره» تنها مجموعهای از قطعات آوازی نیست، بلکه مانیفستی موسیقایی، هنری و فرهنگی (اعلان اندیشه) که از دل یک زندگی موسیقایی پرفراز و نشیب سر برآورده و اکنون در قالب اثری مکتوب، آماده ی شنیده شدن، نواخته شدن، و به یادماندنی شدن است.
در فرایند شکل گیری و آفرینش این مجموعه، استاد منصور دانشور تنها به تجربه ی نیم قرن فعالیت هنری خود تکیه نکرد، بلکه با گشاده دلی و روح جمع گرای خویش، از همراهی صمیمانه و خالقانه ی جمعی از یاران، شاعران، هنرمندان و شاگردان برجسته اش بهره برد؛ هر یک با نگاهی منحصربه فرد و ذوقی اصیل، نقشی مؤثر در ژرفابخشی و اعتلای این اثر ایفا کردند .
یاد استاد محمد رنجی، شاعر اندیشمند و فرهیخته، که در سرایش برخی از ترانه های این مجموعه حضور مؤثری داشت، با احترام و مهر گرامی داشته می شود. همچنین نام استاد انجمن، از بزرگان ادب و اندیشه، که با نکته سنجی و راهنمایی های روشنگرانه ی خویش در روند هدایت هنری پروژه حضوری مؤثر داشتند، با قدرشناسی در اینجا ثبت می گردد.
از بهمن پور باقری، شاعر نکته پرداز و یار دیرین، که با نگاه لطیف خود به الیه های معنایی اشعار عمقی افزوده است، نیز باید با امتنان یاد کرد. همچنین فرزاد رحیق، از نزدیکترین همراهان هنری این اثر، با حساسیت و درک واالی موسیقایی اش در پیوند و هم آوایی شعر و ملودی نقشی کلیدی ایفا نمود است.
در این میان، حضور پررنگ و تعهدآمیز دو تن از شاگردان ممتاز استاد، علی کریمی و امیررضا نجاتی، نیز شایان ذکر است؛ آنانی که با دقت و پشتکار درخشان در فرایند نت نگاری، اجرا و ضبط نهایی آثار، شور هنری و حس مسئولیتی کم نظیر از خود نشان دادند.
کتاب »آتا و آنام« نیز حاصل بیش از چهار دهه تلالش پیوسته و پژوهش هنری استاد منصور دانشور در زمینه موسیقی ایران و آذربایجان است؛ هنرمندی که به عنوان موسیقدان ،آهنگساز، تنظیم کننده، نوازنده سنتور، پیانو و آواز، ، پژوهشگر،نویسنده، شاعر، ترانه سرا، رقص نگار، سازنده ساز ، پداگوژیست، مدیر هنری موسسه فرهنگی هنری عصر نوین و آموزشگاه موسیقی بتهوون ، معمار چوب، بنیانگذار مکتب هنر و موسیقی دانشور، و خالق اپراهای بزرگ بر پایه متون کلاسیک و فولکلور ایرانی و آذربایجانی شناخته میشود.
این اثر با هدف احیا، بازآفرینی و انتقال فرهنگ موسیقایی آذربایجان در قالبی آموزشی، علمی و هویتی پدید آمده است. استاددانشور با درک ژرف از کمبود منابع تخصصی در حوزه تصنیف سازی و آهنگساز ی برای سنتور و سایر ساز ها در موسیقی آذربایجانی ایران،کوشیده است تا مجموعه ای از قطعات تازه و بدیع را در قالب ترانه های اصیل، با بهره گیری از مدها، دستگاهها و شیوه هایاجرایی کلاسیک و سنتی و معاصر آن، خلق کند .
قطعات این مجموعه به گونه ای طراحی شده اند که نه تنها برای نوازندگان سنتور و آوازخوانان قابل اجرا باشند، بلکه سایر نوازندگان و علاقه مندان نیز بتوانند از آنها بهره مند شوند. هر قطعه از نظر فنی، ساختاری ملودیک و هارمونیک وهمچنینریتمیک به دقت طراحی شده است؛ و نکات مهم مربوط به کوک، گام، مقام، و موقعیت خرکها در سنتور به همراه آلتره عرضی درجات گام ها هر دستگاههای مختلف، در ضمیمه ذکر شده تا اجرای دقیق و علمی آثار برای هنرجویان و نوازندگان ممکن باشد.
دو قطعه اصلی این مجموعه با نامهای »آتا« و »آنام«، نمایانگر مفاهیم بنیادین فرهنگی و احساسی در ذهن آهنگساز هستند.
»آتا« )پدر ( اشاره ای نمادین به وطن ایران دارد، به عنوان سرزمینی سترگ، و مظهر ایستادگی و قدرت؛ و »آنام« )مادر( اشاره ای احساسی و هویتی به آذربایجان و تبریز دارد، به عنوان زادگاه آهنگساز و مرکز فرهنگی شکل گیری ریشه های هنری او.اشعار این مجموعه ترکیبی است از زبان ترکی آذربایجانی، با بهره گیری از قالبهای عروضی و هجایی، که با ظرافتی شاعرانه با موسیقی پیوند خورده اند. کتاب »آتا و آنام« از منظر محتوایی و فنی، میتواند هم در سطوح آموزشی مورد استفاده قرار گیرد و هم برای اجراهای صحنه ای توسط خوانندگان و گروههای موسیقی محلی و دانشگاهی مناسب باشد . شایان ذکر است فایل صوتی هر دو اثر با همراهی استاد رضا محمودی نوازنده تنبک و علی کریمی نوازنده پیانو و امیر رضا نجاتی نوازنده سنتور ضبط و به زودی به ضمیمه کتاب از پلتفرم های معتبر ایرانی و خارجی پخش خواهد شد.
نوشته شده توسط:آیسل فرجپورباسمنجی
